کد مطلب:36685 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:146

نقش دوگانه تعلقات دنیوی











به هر حال تعلقات این عالم دو شان دارند: می توانند نفتی در چراغ وجود انسان باشند یا وزنه ای بر پای جان او. آدمی باید ببیند كه چه نقشی به آنها داده است. هر چه قابل بردن به آن جهان نیست، قطعا باری بر دوش و وزنه ای بر پای روح است. مال از آن جمله است. مردم مال

[صفحه 226]

را برای ورثه خود باقی می گذارند اما تعلق خاطر به ثروت و حرص نسبت به مادیات را به عنوان یك بیگانه و ناخود به همراه خواهند برد و همین آنها را گرانبار می كند. بدین جهت برای بسیاری از مردم یكی از مهمترین راههای رهایی از بار تعلقات بخصوص تعلقات مادی، انفاق كردن است. انفاق ظاهرا فقط مختص به مال است اما در واقع به هر دارایی یا هر چیزی كه می توان آن را به مصرف رساند، تعلق می گیرد. مولوی در باب علم هم همین تعبیر را دارد. می گوید علم برای بعضیها باری بر دوش است و برای بعضی مركبی كه بر آن سوار می شوند. بعضی با عالم شدن سبكبارتر می شوند و جانشان فربه تر و ورزیده تر می گردد و بعضی دیگر با بالاتر رفتن معلوماتشان، چابكی و دلیری و تحرك معنوی شان، كمتر می شود یعنی بار بیشتری بر دوششان می آید و جانشان ضعیفتر و لاغرتر می گردد:


علمهای اهل دل حمالشان
علمهای اهل تن احمالشان


علم چون بر دل زند یاری شود
علم چون بر تن زند باری شود


(مثنوی، دفتر اول، ابیات 3452 -3453)

یك دسته اهل تن اند، علمشان هم بدنی و مادی است. اینها علمشان باری بر دوششان است. عده دیگری كه اهل دل اند علمشان حمال آنهاست، چون به منزله فضیلتی و بصیرتی در جانشان نشسته است. این علم همان «علم نافع» است. كه پیامبر (ص) آن را می خواستند و در دعاهای خود همواره از علمی كه نفعی نمی رساند به خدا پناه می بردند.[1].

[صفحه 227]


صفحه 226، 227.








    1. كان رسول الله (ص) یدعو فی اثر صلاه فیقول: اللهم انی اعوذبك من علم لا ینفع و قلب لا یخشع و نفس لا یشبع و دعاء لا یسمع. اللهم انی اعوذبك من هولاء الاربع. (سنن النبی، علامه طباطبایی، كتابفروشی اسلامیه، دعائه فی اثر الصلاه، ص 338) و (بحارالانوار، ج 86، ص 18).